Το τεχνοκρατικό μοντέλο της Τουρκίας

Δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα nextdeal.gr, 05/11/2021.

Το παρόν κείμενο αποτελεί συνέχεια δύο άρθρων μου που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στην ηλεκτρονική Πύλης Ενημέρωσης NextDeal, με θέμα "Υποχρεωτική ασφάλιση ακινήτων (I): Απαιτείται ολιστική προσέγγιση του θέματος" (βλ. ΕΔΩ) και "Υποχρεωτική ασφάλιση ακινήτων (IΙ): Σύγχρονες θεσμικές εξελίξεις που την επηρεάζουν" (βλ. ΕΔΩ), όπου επισημάνθηκαν οι ευρύτερες παράμετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο εφαρμογής της υποχρεωτικής Ασφάλισης Ακινήτων στη χώρα μας.

Το θέμα αυτό, που συχνά αναφέρεται στη χώρα μας, σχετίζεται καταρχήν με την πολιτική της εκάστοτε Κυβέρνησης και, κυρίως, με τη νοοτροπία και το βαθμό "ωριμότητας" της ευρύτερης αγοράς (Καταναλωτές, θεσμικοί Φορείς, Ασφαλιστικές Εταιρείες). Στις χώρες της ΕΕ η ασφάλιση ακινήτων είναι ευρέως δεδομένη όχι απαραίτητα λόγω επιβολής από κάποιο συγκεκριμένο νόμο αλλά λόγω εφαρμογής θεσμικών μέτρων στην πράξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου επιβλήθηκε διά νόμου ης υποχρεωτική ασφάλιση ακινήτων είναι αυτό στη γείτονα χώρα, Τουρκία.

Στην Τουρκία, μετά από μακρά διαβούλευση που ακολούθησε μετά τον καταστρεπτικό σεισμό στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης το 1999,  θεσπίστηκε και εφαρμόζεται με επιτυχία η υποχρεωτική ασφάλιση κτηρίων έναντι φυσικών καταστροφών με το μοντέλο "Turkish Catastrophe Insurance Pool -TCIP".  Το TCIP είναι Δημόσιος Φορέας που παρέχει υποχρεωτική ασφάλιση σεισμού ακινήτων στην Τουρκία, σε ιδιοκτήτες ιδιωτικών κατοικιών που χτίζονται με νόμιμη άδεια ή έχουν χαρακτηριστεί νόμιμα. Πέρα από το σεισμό καλύπτονται και οι βασικοί καταστροφικού κίνδυνοι πυρκαγιά, έκρηξη, τσουνάμι και κατολίσθηση.

Το Μάρτιο του 2011, είχα κληθεί να μιλήσω για την "Ασφάλιση Επιχειρηματικής και Επαγγελματικής Αστικής Ευθύνης" σε ένα Συνέδριο (International Insurance Mediation Conference) στην Κωνσταντινούπολη, με διοργανωτές τη Ρουμάνικη εταιρεία επικοινωνίας XPRIMM και τον ασφαλιστικό φορέα “Istanbul Underwriting Center”. Στο πλαίσιο του Συνεδρίου, θυμάμαι, είχε παρουσιαστεί η πρώτη εμπειρία από την εφαρμογή του μοντέλου TCIP για την υποχρεωτική ασφάλιση ακινήτων στην Τουρκία.

Ο σχετικός νόμος είχε ψηφιστεί το Σεπτέμβριο του 2000  αλλά επικυρώθηκε επίσημα μετά από 12 χρόνια (το Μάιο του 2012), οπότε άρχισε να βελτιώνεται με σημαντικούς ρυθμούς η ασφαλιστική "διείσδυση".

Το μοντέλο TCIP εκφράζει τη στρατηγική χρηματοδότησης για την αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές και βασίζεται στο διεθνοποιημένο μηχανισμό της Ασφάλισης και της Αντασφάλιση. Το διοικητικό συμβούλιο του TCIP αποτελείται από επτά μέλη, εκπροσώπους διαφόρων υπουργείων, του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης και από τον ιδιωτικό τομέα. Η διοικητική λειτουργία του TCIP και ο διακανονισμός των απαιτήσεων αποζημίωσης ανατέθηκαν σε κάποια ασφαλιστική εταιρεία. Τις πωλήσεις (προώθηση ασφαλιστηρίων) έχουν αναλάβει 28 εξουσιοδοτημένες Ασφαλιστικές Εταιρείες με το δίκτυο των Ασφαλιστές τους, έναντι προμήθειας. Η Αντασφαλιστική Εταιρεία Munich Re (διεθνώς, η μεγαλύτερη) αποτελεί αξιόπιστο συνεργάτη του TCIP με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στον κοινοπρακτικό φορέα (pool) του TCIP.

Η κάλυψη παρέχεται σε βάση "πρώτης ζημίας" μέχρι ποσό ύψους περίπου 150.000 τουρκικών λιρών και απαλλαγή (συμμετοχή του Ασφαλισμένου στο ύψος της ζημιάς) ποσοστό 2% του ασφαλισμένου κεφαλαίου του εκάστοτε ακινήτου. Το μέσο ασφαλιζόμενο κεφάλαιο είναι 67.000 τουρκικές λίρες και το μέσο ετήσιο ασφάλιστρο 100 λίρες. Το ασφάλιστρο υπολογίζεται με βάση πέντε διαφορετικές γεωγραφικές ζώνες και τρεις διαφορετικές κατηγορίες ποιότητας κατασκευής. Για σπίτια και διαμερίσματα αξίας μεγαλύτερης από το όριο του Προγράμματος (150.000 λίρες), ο ιδιοκτήτης μπορεί να αγοράσει επιπλέον κάλυψη μέσω των ασφαλιστικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην αγορά.

Η υποχρεωτική εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου προκύπτει από το γεγονός ότι για κάθε μεταβίβαση κυριότητας του ακινήτου, απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικού ασφαλιστικής κάλυψης TCIP. Το ίδιο ισχύει και κατά τη σύνοψη σύμβασης με εταιρεία κοινής ωφέλειας (ύδρευση, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμός).

Το μοντέλο TCIP της Τουρκίας μπορεί να διαφέρει από την πρακτική που ακολουθείται στις χώρες της ΕΕ / Δύσης. Κρίνεται όμως αποτελεσματικό και κοινωνικά χρήσιμο μέτρο αφού αξιοποιεί με θετικό τρόπο το διεθνοποιημένο μηχανισμό Ασφάλισης – Αντασφάλισης για τη διασπορά του κινδύνου φυσικών καταστροφών και για την αξιόπιστη αντιμετώπιση του χρηματοοικονομικού βάρους των όποιων ζημιογόνων συνεπειών από την επέλευσή τους. Επιβλήθηκε κατόπιν πολιτικής βούλησης για την καταβολή βασικής αποζημίωσης από την Ιδιωτική Ασφάλιση υποκαθιστώντας την υποχρέωση του Κράτους για χρηματική αρωγή σε περίπτωση φυσικών καταστροφών. Στη βάση αυτή, θα πρέπει να μας προβληματίσει.